Imperius XIV

Jednym z głównych walorów obronnych kraju są fortyfikacje. Obleganie dobrze zaopatrzonej twierdzy jest wyjątkową niedogodnością, zwłaszcza jeśli główną siłą naszego kraju jest pospolite ruszenie, które nie lubi walczyć za długo. Zamki pozwalają również na ograniczenie zniszczeń wskutek granicznych najazdów, gdy chłopi mogą do nich swobodnie uciec i przechować tam część dorobku.

Czy można po prostu ominąć twierdzę? W większości przypadków można, lecz należy zadać sobie pytanie, czy powinniśmy. Przejście w głąb terenów nieprzyjaciela mając za sobą garnizony zagrażające naszym liniom zaopatrzeniowym i okazyjnie atakujące nasze podjazdy oraz brak możliwości schronienia się czy zebrania sił po ewentualnej klęsce sprawia, że taki zabieg jest bardzo ryzykowany.

Zdobywanie zamków można osiągnąć paroma sposobami. Przede wszystkim zamek można zagłodzić. Jest to metoda generująca najmniejsze straty, lecz przeciągające się oblężenie może być fatalne w skutkach dla wyprawy. Można również próbować wziąć zamek szturmem z marszu za pomocą pośpiesznie skonstruowanych drobin i taranów. Jest to metoda na pewno szybsza, ale powodująca znaczne straty przynajmniej parokrotnie przewyższające liczebność garnizonu. Istnieje oczywiście również opcja szturmu za pomocą machin oblężniczych – czy to wieży, czy to machin miotających, jednak ich zbudowanie chwilę trwa, nie mówiąc już o próbach zrobienia wyłomów, a szturm też może okazać się kosztowny (choć zdecydowanie nie na tyle jak przy próbach szturmu z marszu). Przy okazji wspomnę, że materiały na machiny miotające – np. trebusz czy katapultę lepiej przygotować przed kampanią, żeby pod zamkiem trzeba już było je tylko złożyć. Oprócz tego oczywiście można wymyślić inne sposoby, jak na przykład atak z zaskoczenia, czy próba przejęcia zamku za pomocą zdrady. Uprzedzam, że to nie jest tak, że armia spędzi pod zamkiem I stopnia kilka lat zanim go zdobędzie. To są bardziej przeszkody pozwalające spowolnić przeciwnika i raczej nie wygrają same kampanii.

Warto również naprostować, że zamki są w znacznej większości pod kontrolą możnych nam podległych, więc w przypadku wojny domowej nie należy dziwić się, że część twierdz wpadła w ręce wroga. Mogę pozwolić ewentualnie, aby pod kontrolę graczy oddać bezpośrednio 1-2 twierdze, zwłaszcza, gdy ktoś chce mieć zamek wysokiego poziomu i głupio by było gdyby przypadł on nielojalnemu wasalowi.

Mury obronne, czy fortyfikacje miejskie to natomiast zupełnie inna bajka. Miasto przede wszystkim zjada zapasy znacznie szybciej niż zamki, z wiadomego chyba powodu. Miasta nie mają maksymalnej albo minimalnej wielkości garnizonu. W niektórych przypadkach mogą nawet sami mieszczanie się zorganizować i odeprzeć niewielki najazd – w końcu nikt nie lubi być łupiony. Z drugiej jednak strony mury niekiedy ciągną się na kilometry, więc ich pełne obsadzenie będzie wymagało większej liczby ludzi niż w przypadku twierdzy.

Pospolite ruszenie na pewno na początku będzie najważniejszą siłą w kraju, gdyż na start niewielu będzie zawodowych żołnierzy i najemników. Dzieli się na 7 kategorii: ciężka jazda, lekka jazda, ciężka piechota, lekka piechota, łucznicy, kusznicy i pikinierzy. Jednakowoż kusza na początek nie jest znana, a na start nie ma pr-u w postaci pikinierów. Na początku pospolite ruszenie będzie się składało głównie z lekkich jednostek – lekkiej piechoty, łuczników i lekkiej kawalerii z niewielką liczbą reszty. Z czasem PR sam będzie się ulepszał, na co wpływ może mieć również władca, jeśli będzie ich dotował uzbrojeniem. Ich maksymalna liczebność jest określana przez nasze PP wg. wzoru:

Przy czym wyjaśniam, że IG nie płacimy pospolitemu ruszeniu utrzymania, natomiast to są straty wynikające z faktu, że powołani na kampanię wojenną ludzie nie pracują w polu/nie zarządzają pracami, co oczywiście przynosi straty. Wszelkie zagrywki typu „powołuję PR na miesiąc, więc straty nie powinny być aż tak duże” będą rozpatrywane indywidualnie.
Jeśli mamy 110 ludzi to zaokrąglamy w górę i płacimy tak jakbyśmy mieli 200.

Wojsko zawodowe (chociaż IG polecam bardziej używania nazw typu "orszak królewski", "zaciężni" czy "drużyna")w przeciwieństwie do PRu jest w gotowe prawie natychmiastowo do działania, gdyż przez cały czas jest w czynnej służbie. To również sprawia, że muszą być utrzymywani bez przerwy również gdy panuje pokój. Za ich wyposażenie i wyszkolenie odpowiedzialny jest władca, co oczywiście jest drogie, ale sprawia, że tacy wojacy są z władcą bardziej związani, a przez to można na nich w większym stopniu polegać w wypadku jakiś problemów. Kolejną przewagą takich wojsk nad PRem jest również to, że są to wojska z zasady lepsze i nie tracą morali tak szybko jak PR. Wojskiem zawodowym możemy się też bardziej pobawić, np. wymyślać własne jednostki, czy własny system oddziałów (np. 1 kompania danego rodzaju jednostek ma 200 ludzi, chociaż bardzo bym prosił o nie robienie dziwnych 267-osobowych jednostek jak w jakimś byzancjum). W wypadku wymyślenia własnych jednostek proszę umieścić ich opis na swoim jawnym forum. Z zasady też powinny mniej więcej podchodzić pod kategorie pr-u. Powinny być tam mniej więcej wszystkie kategorie ówczesnego wojska, ale jak ktoś wpadnie sobie na jakąś jednostkę, która nie podpada pod te kategorie, to może, ale wcześniej musi być to skonsultowane z MG. Rodzaje jednostek wojska zawodowego są opisywane przez graczy na początku rozgrywki i wtedy też zostaną podane ich koszta. Proszę tylko, żeby maksymalnie były to 3 rodzaje jednostek.

Wyszkolenie jednostek zawodowych trwa zawsze 1 turę.

I wreszcie najemnicy, czyli oddziały, które podobnie jak zawodowi, lepiej się sprawdzają od pr-u, można ich natychmiast nająć i wykorzystać do walki, a dodatkowo nie trzeba na nich łożyć uzbrojenia. Ich minusem jest natomiast cena, oraz fakt, że najemnik walczy dla nie dla nas, a dla pieniędzy. Kompanie najemnicze będą się pojawiać i znikać w trakcie gry, a każda będzie miała ograniczony zasięg, gdzie może się pojawić natychmiast. Dla uproszczenia najęci najemnicy pojawiają się w kraju który ich najął (jeśli ten kraj jest w ich zasięgu), chyba, że dojdzie do jakiś absurdalnych sytuacji typu magicznie się zespawnują w oblężonym mieście.

Na tej edycji operujemy generalnie na oddziałach 10-osobowych. Tzn raczej armie, straty i siły będą się właśnie do tej liczby zaokrąglały. To rozwiązanie pozwala na pewną elastyczność, np. w przeciwieństwie do poprzednich edycji, nie trzeba ogromnej jednostki 500 ludzi do obsadzenia jednego zamku, tylko można na spokojnie trzymać tam garnizon 20 ludzi, bez marnowania potencjału reszty. To pomaga również w takich mniejszych sprawach jak eskorty. Jak władca chce się wybrać w podróż to można (a nawet zaspoileruję, że zdecydowanie doradzam) wysłać orszak składający się np. z 20 rycerzy i 100 pocztowych (lekkiej kawalerii). Od razu napomknę, że w wycieczkach władców za granicę należy ogarnąć sobie najlepiej zgodę innych krajów na przejazd. Również to samo się tyczy ładunków np. jak chcemy przesłać zaopatrzenie/uzbrojenie/złoto do innego kraju.

Jako że jesteśmy na poziomie wczesnego średniowiecza, wojska są głównie lekkie, co sprawia, że 100 rycerzy jest potężną siłą. Z czasem nadejdą nowe innowacje w wojskowości, np. kusza, czy lepsze pancerze, więc wojsko się będzie ulepszać. Wraz z rozwojem miast, PR będzie dozbrajał się sam, aczkolwiek zostanie to odwzorowane przez zwiększenie udziału ciężkich jednostek. Ulepszanie natomiast wojska zawodowego będzie spoczywało na barkach graczy. Na początku na przykład będzie wolno wam opisać jedynie oddziały uzbrojone maksymalnie w łuki. Jeśli dożyjemy wprowadzenia kuszy, wojsko zawodowe będzie można zreformować przez wprowadzenie kuszników, jednak nawet takie niewielkie zmiany wiążą się z wysiłkiem ze strony kraju i wojskowych – więc trzeba się przygotować na poniesienie dodatkowych kosztów. W takich sytuacjach dobrze też pomyśleć o zatrudnieniu marszałka.

I jeszcze jedno: nie ma sparametryzowanej statystyki uzbrojenia dla żołnierzy, albo takich rzeczy jak dyscyplina czy doświadczenie żołnierzy, ale będziemy takie rzeczy uwzględniać, gdy np. jakiś gracz toczył boje od początku rozgrywki i ma armię zahartowaną w boju.

Główną naszą siłą wojskową w kraju (przynajmniej na początku) jest PR. Jego zebranie to ogromna operacja na skalę całego kraju. Zwykle rozsyłane są wici na początku roku i wezwani mają czas na przygotowanie się aż do rozpoczęcia kampanii wojennej. Jest to wydarzenie na tyle głośne, że generalnie wszyscy naokoło usłyszą od kupców, że armia danego kraju się mobilizuje – stąd potrzeba pisania ruchów wojsk. Ilość PRu który się stawi na kampanię zależy od wielu czynników, np. prestiż władcy, opinia o nim, cel i uzasadnienie wojny, szansa na przegraną itd. Może w skrajnych przypadkach się zdarzyć, że PR się w ogóle nie zbierze, jeśli cała wojna nie będzie miała dla szlachty sensu najmniejszego.

Dobra, załóżmy, że PR się zebrał i chcemy zaatakować inny kraj. Teraz przy planowaniu kampanii wojennej warto wziąć jedną ważną rzecz pod uwagę. Mianowicie, tura może i trwa rok, ale czas na kampanię wojenną to niewielkie okienko od kwietnia/maja do września/października. Kampania wojenna jest tym bardziej więc irytująca dla szlachty, że obejmuje okres żniw co powoduje straty związane z ich nieobecnością, która spowodowała, że nie było nikogo, kto by stał nad chłopami z batem i poganiał do pracy (oraz części samych chłopów też nie było). Jeśli już jakimś cudem zmusimy część wojska, żeby została na zimę, to raczej będą bardzo niechętni do prowadzania działań w tym okresie, a jedynie będą chcieli znaleźć jakiś kąt do przezimowania.

I tutaj do gry wchodzą zamki. Nawet jeśli wygramy bitwę z przeciwnikiem, ale nie zajęliśmy żadnego zamku/miasta podczas kampanii wojennej, to trzeba się wycofać – wojsko jest wtedy na wrogim terenie bez bezpiecznego miejsca do przezimowania, natomiast przeciwnik posiada ufortyfikowaną bazę, z której nawet podczas zimy może przeprowadzać niewielkie akcje. Wyjątkiem są prowincje w których nie ma żadnych fortyfikacji – te można zająć i okupować bez większych problemów.

Koncepcja logistyki generalnie nie była znana w średniowieczu, jednak w tym wypadku możemy założyć, że władcy mają minimalne pojęcie o potrzebach zaopatrzeniowych żołnierzy. Taki zabieg muszę zastosować, żeby jakoś IG uzasadnić konsumpcje zaopatrzenia przez wojsko. W dużym stopniu jednak wojsko dalej będzie polegać na plądrowaniu terenów przez które przechodzi. To sprawia, że generalnie nikt nie powinien chcieć na swoim terenie nie swoich armii, nawet jeśli tylko przechodzą.

W większości przypadków, gdy władca wysyła armię z generałem na jej czele, to jego udział w kampanii wojennej kończy się na zorganizowaniu wyprawy. Jej wynik jest wtedy już zależny od GMów bogów oraz od decyzji jakie dowódca podejmie. Inna sprawa się ma, gdyby ktoś chciał osobiście władcę posłać do walki. W tym wypadku gracz ma większą kontrolę nad wydarzeniami i przy ważniejszych decyzjach możemy zarysować takiemu graczowi obraz sytuacji w jakiej się znalazł w kampanii wojennej.

Łupienie jest raczej pewne w kampanii wojennej i jest niewielka szansa, że uda się odwieść od tego żołnierzy. Zasada generalna jest taka, że żołnierze biorą połowę łupów, które uda im się nagromadzić. Druga połowa wędruje do dowódcy, a on już decyduje co dalej ma z tym zrobić.

Teraz to co tygryski lubią najbardziej czyli bitwy. Na jeden rok kampanii może się rozegrać więcej bitew niż jedna, ale najczęściej w wojnie między dwoma krajami będzie właśnie jedna. Na zwycięstwo wpływa kilka czynników – cechy i kompetencje dowódcy, morale, kompozycja armii, liczebność armii, pogoda, inicjatywa strategiczna i teren. W tym ostatnim należy pamiętać, że o ile ma to wpływ rzeczywiście na bitwę, to nie jest tak, że jak się wejdzie na teren bagienny, to bitwa będzie się rozgrywała na samych bagnach. Raczej obie armie dążą do wydania bitwy na jakieś, nawet niewielkiej równinie, nie mniej jednak teren tak czy inaczej ma wpływ na wynik bitwy. Generalnie co do zasady lżejsze jednostki i piechota lepiej sprawdzają się w trudnych terenach, jak góry, bagna i lasy, natomiast cięższe jednostki i kawaleria na płaskich. Co do zasady można opisać kampanię wojenną, a nawet swoją taktykę na bitwę, ale z mojego doświadczenia plany nie wytrzymują pięciu minut od rozpoczęcia wojny, więc lepiej ogólnie nakreślić kierunki w jakich ma działać dowódca, a następnie zdać się na łaskę kostek i GMów.

Dowódcy, czyli ludzie dowodzący naszymi wojskami. Są to najczęściej przedstawiciele wysokich rodów mających dużo do powiedzenia w kwestii wewnętrznej kraju. Stwarza to pewne ryzyko, że w czasie działań wojennych będą się kierowali nie zawsze tym co powie władca i raczej będą dbać bardziej o swój zadek niż o dobro kraju. Dowódcy są definiowani przez trzy rzeczy: doświadczenie, cechy i kompetencje, z czego tylko to pierwsze jest jawną informacją. Przy rozlosowaniu otrzymujemy zestaw cech przyporządkowanych do dowódcy. Niektóre są dobre, niektóre złe, niektóre zależne od sytuacji (np. śmiały lepiej poprowadzi szarżę ciężkiej kawalerii, ale ma też większe prawdopodobieństwo wpadnięcia w zasadzkę). Doświadczenie natomiast zyskuje się za prowadzenie kampanii wojennej, za dowodzenie i wygrywanie w bitwie, a nawet za rolę dowódcy pomocniczego (przy czym, żeby zapobiegać nadużyciom, można tylko jednego dowódcę pomocniczego ustawić). Im większy poziom doświadczenia, tym generalnie ciężej je zdobyć. Wreszcie kompetencje, to określenie ogólnego talentu dowódczego i umiejętności militarnego myślenia. Statystyka ta jest tajna i sprawdzić ją można próbując dowódców, czy to w walce, czy w innych zadaniach, aczkolwiek nie zawsze może być dokładnie – ów dowódca mógł mieć na tyle duże wpływy, żeby zafałszować raport.

Jest 6 poziomów kompetencji:

• Genialny
• Bardzo dobry
• Dobry
• Średni
• Kiepski
• Bardzo kiepski

Prawdopodobieństwo uzyskania średniego poziomu jest największe, i maleje im dalej od środka. Na genialnego dowódcę jest całe 1% szans. Przy czym ponieważ dowódców nie będzie można wymieniać za bardzo, to żeby uniknąć sytuacji w której ktoś wylosował samych złych/średnich dowódców, przynajmniej 1 dowódca wylosowany przez gracze będzie powyżej średniego. Można również oczywiście rozlosować władcę jako dowódcę, ale należy pamiętać, że dowódcy mają szansę na zgon w bitwie czy kampanii, a także, że zostawienie dworu samemu sobie zwykle jest dobrym pomysłem jeśli chce się mieć na nim spiskowców. Dowódców można rozlosować 5 na start i jak już wspomniałem, muszą pochodzić z ważnych rodów. Odwołanie dowódcy z pola, czy opierdolenie go za przegraną może przez to spowodować pogorszenie stosunków w kraju. Również jakby ktoś chciał przeprowadzić reformę wojskowości i prowadzić dobór dowódców wg. kompetencji zamiast urodzenia, to będą pewnie pierwsze osoby, które się będą sprzeciwiać.

Cechy dowódców:

• Leniwy
• Pracowity
• Ostrożny
• Śmiały
• Sprytny
• Pijak
• Próżny
• Okrutny
• Miłosierny
• Paranoik
• Dumny
• Niepokorny
• Pokorny
• Mściwy
• Chciwy
• Rycerski
• Cierpliwy

W wypadku, gdy chcemy wyznaczyć dowódcę na dowódcę floty, to jego cechy i kompetencje się nie zmieniają. Musi być wtedy jednak osobno liczone doświadczenie morskie.