Głowy wernackiego kruga
: pt maja 19, 2023 9:25 pm

Yurij Stadnik
(685-??)
Ataman koszowy
***
Starszy już wiekiem i doświadczony przywódca wernackiej starszyzny jest mężem doświadczonym i o ugruntowanej na postolskich stepach reputacji. Wywodzący się ze znanej, wernackiej rodziny Stadników, Yurij za młodu odebrał nietypowo jak na mieszkańca stepów dobre wykształcenie - opłacone przez ojca, Aleksieja u mnichów z Monastyru Zaprzecznego, który dla najmłodszego ze swych synów przewidywał rolę rządcy swoich włości. Plany te przekreśliła tragedia wyprawy przeciw Tugrejom z 700 roku, kiedy to Aleksiej razem z dwoma starszymi synami (Kolbą i Przysem) polegli bohatersko, osłaniając odwrót reszty sotni przed wrażym pościgiem. Osieroconym Yurijem zaopiekował się ówczesny starosta Jarpola, Grigor. Widząc w młodym, dobrze urodzonym i dziedziczącym spory majątek wernaku szansę na zyskanie wpływów wśród starszyzny wziął on Yurija pod swoje skrzydła, przyuczając pierwszych kroków w polityce i przelotnie zatrudniając w administracji miasta. W 713 roku dzięki protekcji starosty Yurija wybrano pisarzem kręgu siczowego - stanowisko to dzierżył z przerwami przez blisko dwadzieścia kolejnych lat. Chociaż nie dowodził w tym czasie wieloma wyprawami, wielu wernaków szybko nauczyło się doceniać jego zdolności administracyjne i organizacyjne, którymi zapewniał on przygotowanie zapasów na różne ekspedycje i utrzymanie poszczególnych kureniów siczowych w czasie słabszych zbiorów lub klęsk żywiołowych. Niejednokrotnie też Yurij sięgał do prywatnego majątku, by zaspokoić potrzeby swoich współziomków - mówi się, że to w dużej mierze dzięki niemu wielu wernaków nie uległo schłopieniu, gdy car Michaił II zaczął wstrzymywać dostawy żołdu na sicz.
Z chaotycznego okresu michaiad wyłoniło się na siczy wiele stronnictw i przywódców, rywalizujących między sobą o przywództwo nad wojskiem postolskim - wewnętrzne podziały, spory i waśnie osłabiały wernaków, podzielonych między rozmaite opcje polityczne i niezdolnych do odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Kandydatura Yurija na nowego atamana koszowego została przedstawiona po raz pierwszy w 737 roku - był kandydatem ugodowym, postrzeganym jako zasłużonego, lecz niezbyt groźnego dla różnych ambitnych watażków atamana. Brak powiązań ze zwycięzcami i pokonanymi michaiad, zasługi oddane siczy, powaga nazwiska i wieku wyniosły go ostatecznie na to stanowisko w niespełna pół roku później.
Przez kilka pierwszych lat swojego urzędowania Yurij faktycznie zaprowadził względny porządek na postolu - powiększył i dozbroił straż siczową, wspomógł odbudowy zniszczonych podczas niespokojnych lat chutory i odnowił nadszarpnięte wcześniej relacje z jarpolskim starostą. Po latach pokoju rośnie jednak wśród wernaków zniecierpliwienie i głód kończących się dostatków, a ambitni młodzi coraz łapczywiej spoglądają na władzę spoczywającą w starych, nazbyt ostrożnych rękach.
*** Cytaty:
"Dobra swoje, fortunę, rodzinę, trzy dziesiątki lat żywota własnego, wszystko na rzecz sprawy wojska wernackiego złożyłem. Zali mało wam jeszcze?" - Yurij podczas narady kręgu starszyzny siczowej, rok 740
"Pijcie i jedzcie, synkowie moi, pijcie i jedzcie, czym chata bogata! Co dziś nie dla was, jutro dla psów rzucim - grosz ostatni niech na zabawie waszej stracę!" - Yurij podczas pamiętnej uczty urządzonej dla wypiszczyków w roku 718, w dużej mierze z jego własnej kiesy